Centella asiatica

บัวบก (Centella asiatica) เป็นพืชสมุนไพรที่อยู่ในแถบเอเชีย มีชื่อพื้นเมืองอื่นอีก เช่น ผักแว่น (ใต้, ตะวันออก - จันทบุรี) ผักหนอก (เหนือ) ปะหนะเอขาเด๊าะ (กะเหรี่ยง - แม่ฮ่องสอน) เตียกำเช้าฮักคัก (จีน)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: เป็นไม้ล้มลุก ทอดเลี้อยไปตามดินที่แฉะ ขึ้นง่ายมีรากออกตามข้อ ชูใบตั้งตรงขึ้นมา ใบเป็นใบเดี่ยว มีก้านชูใบยาว ลักษณะใบเป็นรูปไต มีรอยเว้าลึกที่ฐานใบ ขอบใบมีรอยหยัก จะเป็นสามเหลี่ยม ดอกเป็นดอกช่อคล้ายร่ม ออกจากข้อมี 2-3 ข้อ ช่อละ 3-4 ดอก แต่ละดอกมีกลีบดอก 5 กลีบ สีม่วงอมแดงโดยเรียงสลับกับเกสรตัวผู้ ผลเล็กมากมีสีดำ แช่น้ำไม่ตาย ทนน้ำขัง

คุณค่าทางโภชนาการ: บัวบกมีน้ำมันหอมระเหยทุกส่วน สารที่มีรสขม มีสารไกลโคไซด์ มีวิตามินเอสูงมาก มีแคลเซียม และสารอื่นๆ

สรรพคุณและการใช้ประโยชน์

ทั้งต้นกินเป็นผักสด หรือลวกกินกับขนมจีนน้ำพริก นำมาเป็นผักซึ่งเหมาะกินกับแกง นำมาทำยำ และทำน้ำใบบัวบก

ใช้เป็นยา: ทั้งต้นนำมาต้มน้ำดื่ม แก้ฟกช้ำได้ ลดการอักเสบได้ดี แก้ร้อนในกระหายน้ำ ใบบัวบกสามารถช่วยรักษาแผลให้หายได้เร็วขึ้นและยังช่วยลดอาการอักเสบของแผลได้ดี เพราะมีกรดมาเดคาสสิก กรดอะเซียติก และสารอะเซียติโคไซด์ ยืนยันได้เพราะยาแผนปัจจุบันทำเป็นรูปครีมผงโรยแผล ยาเม็ดรับประทาน เพื่อใช้รักษาแผลสดและแผลผ่าตัด ไม่ว่าจะเป็นแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก หรือแผลฝีหนองบัวบกจัดการได้หมด โดยใช้ใบและต้นสดตำละเอียดคั้นน้ำทานวันละ 3 - 4 ครั้ง หรืออาจใช้กากพอกบริเวณแผลด้วยก็ดี

น้ำใบบัวบก

ส่วนผสม:

ใบบัวบก  2  ถ้วย

น้ำสะอาด  2  ถ้วย

น้ำเชื่อม  ½  ถ้วย

น้ำแข็ง

วิธีทำ:

นำใบบัวบกที่สดๆใหม่ๆ ล้างน้ำให้สะอาด แช่ด่างทับทิม 15-20 นาที ใส่เครื่องปั่น เติมน้ำพอควร ปั่นให้ละเอียด กรองด้วยผ้าขาวบาง เติมน้ำเชื่อมพอหวาน ชิมรสดูตามใจชอบ จะได้น้ำใบบัวบกสีเขียวใสน่ารับประทาน เวลาดื่มเติมน้ำแข็งบดละเอียด รสหอมหวานชื่นใจ ดื่มแล้วแก้อาการกระหายน้ำ

ข้อมูลอ้างอิง: หนังสือเคล็ดวิธี...กินอย่างไร? ไร้โรคภัย